مدل سرمایه گذاری صندوق همانگونه که شکل ۴ نشان میدهد از پنج مرحله و یا اصطلاحاً بلوک مشخص اما به هم پیوسته تشکیل شده که از سمت چپ آغاز می شود.
شکل ۴ مراحل یا بلوکهای پنجگانه مدل (I-HOPE)
ذیلا مراحل پنجگانه مدل سرمایه گذاری غیر مداخله ای صندوق برای مشارکت در بنگاه سازی به ترتیب تشریح شده است.
مرحله 1- تعیین ساختار مشارکت یا تأمین مالی سرمایه گذاری (Investment) در این مرحله مدل تأمین مالی سرمایه گذاری غیر مداخله ای متناسب با ریسکهای مترتب بر طرح انتخاب و ساختار مشارکت صندوق در طرح مشخص شده و با استفاده از ابزارهای قراردادی و اخذ تضامین لازم عملیاتی میگردد همه گزینه های تأمین مالی از جمله اعطای تسهیلات پرداخت نقدی اوراق و سایر روشها در این مرحله تصمیم گیری میشود. برخی از انواع روشهای تأمین مالی بصورت مستقیم و یا با عاملیت بانکها بصورت زیر است:
_ تأمین مالی ارزی
_ تأمین مالی ریالی
_ انتشار اوراق ارزی
_ انتشار اوراق ریالی
_ تهاتر یا توثیق حواله نفتی
_ در اختیار قرار دادن مجوزات
_ تهاتر با بدهی
_ از طریق بانک عامل
_ از طریق بانک کارگزار
_ شرکت مدیریت دارایی
_ ایجاد صندوق پروژه
_ از طریق صندوق سرمایه گذاری خصوصی
_ از طریق فرا صندوقهای سرمایه گذاری
- از طریق شرکت لیزینگ
مرحله ۲- اجرای طرح شامل اخذ مجوزها و ساخت و ساز (Handling):
در این مرحله، صندوق معمولاً کمترین دخالت را در مدیریت اجرای طرح داشته و غالباً با استفاده از ابزارهای متنوع نظارتی بصورت هوشمندانه و موثر بر فرآیند هزینه کرد صحیح در راستای اهداف طرح و در جهت عملکرد بهتر آن اقدام مینماید نحوه حضور و نظارت صندوق در مراحل اجرای طرح به یکی از صورتهای زیر است :
_ نظارت حداقلی
_ نظارت از طریق بازرس قانونی حسابرسی مستقل
_ نظارت عالیه مدیریت و کنترل پروژه
_ نظارت از طریق حسابرسی داخلی
_ نظارت جامع دوران ساخت
_ عضویت در کمیته های قانونی (فنی)
مرحله 3_ دوره تولید و بهره برداری از طرح (Operation):
در این مرحله نیز صندوق معمولا دخالت حداقلی در مدیریت بنگاه داشته و با استفاده از ابزارهای متنوع نظارتی بصورت هوشمندانه و موثر بر فرآیند هزینه کرد صحیح در راستای اهداف طرح و در جهت عملکرد بهتر آن اقدام می نماید انواع شیوههای حضور و نظارت صندوق در مرحله تولید بصورت زیر است :
_ نظارت حداقلی
_ نظارت از طریق بازرس قانونی حسابرسی مستقل
_ نظارت از طریق حسابرسی داخلی
_ نظارت عملکرد دوره ای مالی
_ نظارت هوشمندانه و موثر
_ نظارت توسط شرکتهای بازرسی
_ نظارت توسط شرکتهای مدیریت دارایی فیزیکی
_ بهره برداری توسط شرکت مدیریت بهره برداری و نگهداشت (OM)
مرحله ۴ - شیوه تقسیم پیامدها یا مدلهای انتفاع صندوق از طرح (Pay-off):
در این مرحله براساس مدل سرمایه گذاری غیر مداخله ای مشخص میشود که هر یک از طرفین طرح سرمایه گذاری چگونه از منافع طرح بهره مند میشوند. قاعدتاً بهره مندی صندوق در این مرحله تنها شامل سود تسهیلات احتمالی نبوده و ممکن است بخشی از انتفاع احداث و بهره برداری را هم برگیرد. یعنی شامل درصدی از منافع فروش محصول یا بخشی از سهام شرکت احداث شده باشد. انواع گوناگون تسهیم منافع طرح به شرح زیر است :
- سهامداری عادی
- سهامداری ممتاز دارای خلع و نصب مدیریت حرفه ای
- وام ارزی قابل تبدیل به سهام( Convertible Note )
- وام ریالی قابل تبدیل به سهام ( Convertible Note )
- منابع حاصل از اختیار فروش
- درآمد حاصل از حق استفاده از مجوز
- سود مشارکت مدنی (وام) ارزی
- سود مشارکت مدنی (وام) ریالی
- سود لیزینگ ریالی
- سود لیزینگ ارزی
- سهم درصدی از پاداش( Fee٫Barrel $)
- سهم درصدی از درآمد
- مبلغ مشخصی از درآمد
- سهم درصدی از کل محصولات
- سهم درصدی از گروه خاص محصولات
- سهم درصدی از سود خالص
- تملک دارایی
- تهاتر محصولات مشارکت به نفع شرکای صندوق تا تسویه حساب
- اوراق ارزی (سود اوراق + سود ضامن )
- سود یا افزایش واحد (یونیت) های صندوق
مرحله ۵- سناریوی خروج یا مدل خروج (Exit) :
آخرین گام از مراحل پنجگانه صندوق، شیوه خروج صندوق از طرح است که بر اساس مدل سرمایه گذاری غیر مداخله ای انتخاب میشود. سناریوی خروج معمولا قبل از شروع به مشارکت در طرح نهایی شده و پس از طی زمان مشخص صندوق از طرح خارج میشود این مرحله همان گام مهمی است که باعث می شود مدل بنگاه سازی جدید صندوق منجر به بنگاهداری دراز مدت نشود. انواع ممکن سناریوهای خروج صندوق از طرح مشارکت بصورت زیر است :
- عدم حضور از ابتدا و عدم ماندگاری در ادامه طرح
- ماندگاری کوتاه مدت در طرح
- پذیرش و عرضه سهام شرکت در بورس و واگذاری در بازار سرمایه (IPO)
- اتمام قرارداد مشارکت
- فروش قرارداد به متقاضی
- فروش قرارداد به غیر
- اتمام زمان اوراق
- پایان عمر صندوق سرمایه گذاری خصوصی
- اتمام قرارداد لیزینگ
نظرات