تامین مالی جمعی یا Crowdfunding که به آن جمع‌‌‌سپاری مالی نیز گفته می‌شود، نوعی فرآیند جذب سرمایه برای یک پروژه است که در آن، سرمایه‌‌ موردنیاز از طریق مشارکت عده زیادی از افراد مستقل و معمولا در بستر اینترنت تامین می‌شود. فرآیند تامین مالی جمعی معمولا در یک بازه زمانی کوتاه (کمتر از چندماه) اتفاق می‌‌‌افتد. کل فرآیند به صورت آنلاین انجام می‌شود و از شبکه‌‌‌های اجتماعی و پلتفرم‌‌‌هایی از این دست، برای تبلیغ و تشویق به مشارکت استفاده می‌شود.

سازمان‌ها، کسب‌وکارها و حتی افراد مستقل می‌‌‌توانند با استفاده از تامین مالی جمعی، سرمایه‌‌ موردنیاز برای پروژه‌‌‌های خود را جدب کنند. این پروژه‌‌‌ها می‌‌‌تواند شامل خیریه، استارت‌آپ، شهریه و حتی مخارج شخصی باشد. این صنعت از سال 99 در ایران فعال است و نوع فعالیتی هم که دارد تامین مالی جمعی بر مبنای قرض است (این نوع تامین مالی به وام گرفتن شباهت زیادی دارد. در آن تعداد زیادی از افراد مستقل، سرمایه موردنیاز یک کسب‌وکار را تامین می‌کنند و بعد از مدتی نیز اصل پول به همراه سود به آنها بازمی‌گردد.)

طی چهار سال گذشته بیش از 260طرح در ایران از این طریق تامین مالی شده که مجموع این طرح‌ها بالغ بر 2هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین در سال 1402 (تا پایان مهرماه) بیش از 100طرح تامین مالی شده است که مبلغی بالغ بر1200میلیارد تومان است، یعنی بیش از 50‌درصد مبلغ تامین مالی‌شده در ایران طی هفت‌ماه ابتدایی سال 1402 بوده است.

طی چهارسال گذشته میانگین بازدهی طرح‌ها برابر با 34.6‌درصد بوده است. بیشترین میانگین بازدهی نیز سکوی دونگی با میانگین 43.9 طی این چهارسال بوده است. همچنین بیشترین میانگین بازدهی (برای سکو‌های با بیش از یک طرح) طی سال 1402 مربوط به سکوی دونگی با 46.4درصد بوده است.

عمده طرح‌هایی که مورد تامین مالی قرار گرفته‌اند ارزشی مابین یک‌میلیارد تومان تا 6میلیارد تومان داشته‌اند. همچنین ‌درصد سود عمده طرح‌های تامین مالی‌شده برابر با 22 تا 48‌درصد بوده است.

میانگین سرمایه هدف طی چهارسال گذشته از 1.1میلیارد تومان در سال 1399 به بیش از 11میلیارد تومان در سال 1402 رسیده است. بیش از 70‌درصد طرح‌های سرمایه‌گذاری‌شده در سال 1402 سرمایه هدفی بیش از 5میلیارد تومان و بیش از 50‌درصد آنها نیز سرمایه هدفی بیش از 10میلیارد تومان داشته‌اند. بهترین سکو از نظر عملکردی در این زمین آی‌بی‌کراد بوده است.  آی‌بی‌کراد با 35 طرح تامین مالی‌شده و مبلغ 748میلیارد تومان فعال‌ترین سکو در سال 1402 بوده است. هم‌آفرین با 57طرح تامین مالی‌شده و آی‌بی‌کراد با مبلغ 1069میلیارد تومان فعال‌ترین سکوها در مجموع چهارسال بوده‌اند.

به نظر می‌رسد این صنعت، چه از نظر تعداد تامین مالی و چه از نظر مبلغ تامین مالی همچنان جای رشد داشته باشد و در آینده اعدادی که در این صنعت خواهیم دید بسیار بزرگ‌تر از اعدادی باشد که در گزارش آمده است.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد